Bana kalırsa marifeti şöyle anlatırım:
—Marifet üç dallı bir ağaç gibidir: Tevhid, tecrid, tefrid.
Tevhid, ikrar manasınadır.
Tecrid, ihlas demektir.
Tefrid, herhalde ona bağlanmaktır. Ondan başkasını bırakmaktır. Tefridin asıl manası budur.
Tevhidin ilk basamağı: Hakka yapılacağı vehmedilen her çeşit şirki bırakmaktır.
Tecridin ilk basamağı: Bilcümle sebeplerden kesilmektir.
Tefridin ilk basamağı: Yersiz, şekilsiz, nispetsiz olarak Allah’a bağlanmaktır. Ona mal olmaktır. Bu hal en ağır olandır. Buna ermek için sayacağımız beş şartın bulunması lazımdır.
1- Gizlide, aşikârda Allah’tan korkmak.
2- Her çeşit kulluk vazifelerini yerine getirmek.
3- Her bakımdan ilahi emirler önünde boyun eğmek.
4- İhlâs sahibi olmak. Bu ihlasın sözde, işte ve niyette olması şarttır.
5- Her halde ve her işte daima Allah’a yakın olduğunu, Allah’ın kendisine şah damarından daha yakın olduğunu murakabe etmek.
Ahmed Er-Rufâî (r.a.)